ွဆီးခ်ိဳ ေသြးခ်ိဳ ေရာဂါ အေၾကာင္း..

ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါဆိုသည္မွာ ဇီ၀ကမၼျဖစ္စဥ္ခ်ိဳ႕ယြင္း၍ ျဖစ္ေပၚလာေသာအခါေရာဂါတစ္ခုျဖစ္ကာ ခႏၶာကိုယ္တြင္း အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္းဓာတ္ခ်ိဳ႕တဲ့ေန၍ျဖစ္ေစ ၊ အာနိသင္ေလ်ာ့နည္းေန၍ျဖစ္ေစ ကစီဓာတ္တို႔အားလံုး၏ဇီ၀ကမၼျဖစ္စဥ္မ်ား ပ်က္စီးကာေသြးတြင္းအခ်ိဳဓာတ္မ်ား မ်ားျပားေနေသာေရာဂါတစ္ခုျဖစ္ပါသည္။

ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိသူမ်ား

          ဆီခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါမ်ိဳးရိုးရွိသူမ်ား ၊ အ၀လြန္ကဲသူမ်ား ၊ ကိုယ္ကာယလႈပ္ရွားမႈနည္းေသာသူမ်ား ၊ ေသြးအတြင္း အဆီဓာတ္မ်ာျပားသူမ်ား ၊ ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူမ်ား အသက္(၄၀)ေက်ာ္လာသူတိုင္း ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ အထက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားရွိေသာသူမ်ားသည္ျဖစ္ႏိုင္ေျခပိုမ်ားသူမ်ားျဖစ္ၾကၿပီး ၎အခ်က္အလက္မ်ားမရွိေသာ္လည္း လူတိုင္းသည္ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။

          အမ်ိဳးအစားခြဲျခားျခင္း(Classification)အရ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါအမ်ိဳးအစားေလးမ်ိဳးရွိပါသည္။

(၁)     အမ်ိဳးအစား(၁)ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ(Type 1 Diabetes)

(၂)     အမ်ိဳးအစား(၂)ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ(Type 2 Diabetes)

(၃)     ကိုယ္ခႏၶာအတြင္းေရာဂါတစ္ခုခု သို႔မဟုတ္ အေၾကာင္းအခ်က္တစ္ခုခုေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲဆင့္ပြားျဖစ္ေပၚလာ ေသာဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ(Secondary Diabetes of other Specific Type of Diabetes)ႏွင့္

(၄)     ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္မွ ျဖစ္ေပၚလာေသာဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ(Gestational Diabetes Mellitus)တို႔ျဖစ္ၾကပါသည္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

          ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါရွင္တစ္ဦးသည္ အာေျခာက္မည္ ၊ ေရငတ္မည္ ၊ ေန႔ခင္းတြင္ဆီးအမ်ားၾကီးသြားမည္ ၊ ညဘက္ တြင္လည္းမၾကာခဏထၿပီး ဆီးသြားမည္ ၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္က်သြားမည္ ၊ပိန္သြားမည္၊ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိဘဲႏံုးခ်ည့္ေနမည္၊ ကိုယ္လက္မ်ားယားယံၿပီးကုတ္ျခစ္ေနရမည္ ၊ အဂၤါစပ္မ်ားယားယံမည္ ၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအျဖဴဆင္းမည္ ၊ အနာမ်ားမၾကာခဏ ေပါက္မည္ ၊ အနာမ်ားက်က္ခဲမည္စသည့္ေရာဂါလကၡဏာမ်ားရွိတတ္ ၊ ျဖစ္တတ္ပါသည္။

          ယင္းေရာဂါမ်ားသည္ ကေလးသူငယ္ႏွင့္လူငယ္မ်ားတြင္အျဖစ္မ်ားသည့္အမ်ိဳးအစား(၁)ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါတြင္ ပို၍ သိသာျပင္းထန္စြာျဖစ္တတ္ပါသည္။ လူလတ္ႏွင့္လူၾကီးမ်ားတြင္အျဖစ္မ်ားသည့္အမ်ိဳးအစား(၂)ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါမ်ားမွာ သိသိသာသာထင္ရွားျခင္းမရွိဘဲ ျဖစ္တတ္ပါသည္။

၎ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါလကၡဏာမ်ားအျပင္-

          -ဆီးသြားသည့္ေနရာတြင္ ပုရြက္ဆိတ္အံုေနတတ္သည္။

          -ေျခလက္မ်ားတုန္ေနတတ္သည္။         

          -ေျခလက္မ်ားေဖာေရာင္တတ္သည္။

          ယင္းလကၡဏာမ်ား ျဖစ္ေပၚလာခဲ့လွ်င္လည္း ဆရာ၀န္ထံသို႔လာျပတတ္ၾကပါသည္။

          မည္သည့္ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွ မျပဘဲႏွင့္လည္း ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ေနတတ္ပါသည္။ သတိထားရမည့္အခ်က္ ပင္ျဖစ္ပါသည္။မည္သည့္ေရာဂါလကၡဏာမွမျပ၍ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါမရွိဟု အမွတ္မွားေနမည္ကိုစိုးရိမ္ရပါသည္။ေရာဂါ လကၡဏာမ်ားမရွိေသာ္လည္း ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါအျဖစ္မ်ားသည့္ အျခားအေၾကာင္းအခ်က္မ်ားရွိေနလွ်င္လည္းဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ေရာဂါကို ဂရုျပဳရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ေစာင့္ၾကည့္ေနရန္လိုအပ္ပါသည္။

ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္တြဲျဖစ္တတ္ေသာေရာဂါမ်ား

          ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္တြဲျဖစ္တတ္သည့္ေရာဂါမ်ားကလည္းအေရးၾကီးပါသည္။

ယင္းေရာဂါမ်ား မိမိတြင္ရွိေနၿပီဆိုလွ်င္ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါလည္းရွိႏိုင္ၿပီဆိုၿပီး ေရာဂါကိုရွာေဖြစစ္ေဆးေစာင့္ၾကည့္ေနရန္ လိုအပ္ပါသည္။ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳတြဲ၍ျဖစ္တတ္သည့္ေရာဂါမ်ားမွာ-

          -ေသြးတိုးေရာဂါ

          -ေသြးတြင္းအဆီမ်ားသည့္္ေရာဂါ

          -အ၀လြန္ကဲသည့္ေရာဂါမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။

ယင္းေရာဂါသံုးခုစလံုးသည္အျဖစ္မ်ားၾကၿပီး ယင္းေရာဂါမ်ားရွိလွ်င္ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါလည္းတြဲၿပီးျဖစ္တတ္သည္ကို သတိ ထားရန္လိုအပ္ပါသည္။

ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲေရာဂါမ်ားမွာ-

          -မ်က္စိကြယ္ျခင္း

          -ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာပိတ္ကာ ေလသင္တုန္းျဖတ္ျခင္း

          -ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါျဖစ္ျခင္း

          -ေျခေထာက္ပုပ္ျခင္း

          -ေရာဂါပိုးမႊားမ်ား မၾကာခဏ၀င္ေရာက္ျခင္း

          -အနာက်က္ရန္ခဲယဥ္းျခင္း

          -ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္တြင္ျဖစ္ေပၚလာေသာေနာက္ဆက္တြဲဆင့္ပြားေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ မိခင္ႏွင့္ကေလးတို႔၏ က်န္းမာ ေရးႏွင့္အသက္အႏၱရယ္ကုိ ထိခိုက္ႏိုင္ျခင္းတို႔ျဖစ္ၾကပါသည္။

ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ိဳေရာဂါရွင္မ်ား၏မွားယြင္းစြာယူဆၿပီး က်င့္သံုးမႈ အေလ့အက်င့္မ်ား

          ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါရွင္မ်ား၏ မွားယြင္းစြာယူဆျပဳမူက်င့္သံုးမႈအေလ့အထမ်ားမွာ-

(၁)     တတ္သိနားလည္ေသာ ေဆးပညာရွင္မ်ား ၊ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါအထူးကုပညာရွင္မ်ား၏ အၾကံေပးခ်က္မ်ားကို လက္ခံလိုက္နာျခင္းမရွိဘဲ အစာအာဟာရမ်ားကို မိမိထင္ျမင္ယူဆခ်က္သက္သက္ႏွင့္စားသံုးေနၾကျခင္း

(၂)     သိပၸံနည္းက်ေလ့လာစမ္းသပ္ခ်က္မႈမ်ားအေပၚအေျခခံ၍အၾကံျပဳခ်က္မ်ားကိုမလိုက္နာဘဲ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေ၀ဒနာရွင္ အခ်င္းခ်င္းထံမွျဖစ္ေစ ၊ရပ္ကြက္ထဲမွလူမ်ား၏ထင္ျမင္ယူဆအၾကံေပးခ်က္မ်ားကိုျဖစ္ေစ လြဲမွားစြာလက္ခံလိုက္နာေနၾကျခင္း

(၃)     အစားအစာႏွင့္ေဆး၀ါးကိုအခ်ိန္ကိုက္၍ စားသံုးျခင္းမရွိဘဲစားခ်င္သလိုစားသံုးေနၾကျခင္း

(၄)     စားသံုးသည့္အစားအစာမ်ားတြင္ အဓိကအက်ဆံုးကစီဓာတ္လံုေလာက္စြာပါ၀င္ျခင္းမရွိဘဲ အရည္ႏွင့္အသားဓာတ္ မ်ားသက္သက္ပါ၀င္ေနျခင္း

(၅)     အစားအစာစားသံုးခ်ိန္မ်ားကို တစ္သမတ္တည္းမရွိဘဲစည္းကမ္းမရွိစြာ စားခ်င္သလိုစားသံုးေနျခင္း

(၆) စားသံုးရန္မသင့္ေသာ အစားအစာမ်ားကို တစ္ခါတေလပါ ၊ နည္းနည္းေလးစားတာပါစသျဖင့္ ဆင္ေျခမ်ားေပးကာ စားသံုးတတ္ျခင္း။

          မတည့္ေသာအစာမ်ားကို တစ္ခါတစ္ေလျဖစ္ေစ ၊ နည္းနည္းေလွ်ာ့စားသည္ျဖစ္ေစ စားသံုးသည္ႏွင့္ေသြးခ်ိဳဓာတ္ မ်ားတက္လာၿပီးေသြးခ်ိဳထိန္းသိမ္းမႈမ်ားပ်က္စီးတတ္ပါသည္။ မတည့္ေသာအခ်ိဳဓာတ္သည္ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါရွင္မ်ား၏ ကိုယ္တြင္းအဂၤါမ်ားကို တျဖည္းျဖည္းခ်င္းထိခိုက္ပ်က္စီးေစတတ္ေၾကာင္းသတိမူသင့္ၾကပါသည္။ အဆိပ္ဟူသမွ်နည္းနည္း ျဖစ္ေစ ၊ ေလွ်ာ့၍တစ္ခါတစ္ေလစားသံုးသည္ျဖစ္ေစ ၊ မည္သို႔ေသာပံုစံႏွင့္စားသည္ျဖစ္ေစ ကိုယ္ခႏၶာကုိထိခိုက္အႏၱရယ္ရွိ ေၾကာင္းသတိခ်ပ္ေစလိုပါသည္။

ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါမျဖစ္ေအာင္လိုက္နာေဆာင္ရြက္သင့္သည့္အခ်က္မ်ား

(၁)     အစားေလွ်ာ့စားပါ။(ခ်ိဳလြန္း ၊ ငန္လြန္း ၊ အဆီမ်ားလြန္းေသာအစားအစာမ်ားကိုေလွ်ာ့စားပါ)

(၂)     ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ ။ ေရဆာလွ်င္ေရကိုေသာက္ပါ ။ အခ်ိဳရည္မ်ားေသာက္သံုးျခင္းျဖင့္ေရငတ္ျခင္းကို မေျဖပါႏွင့္။

(၃)     ကိုယ္ခႏၶာအ၀မလြန္ေအာင္ထိန္းထားပါ။ အ၀လြန္ခဲ့လွ်င္လက္ရွိကိုယ္အေလးခ်ိန္၏ ငါးရာခိုင္ႏႈန္းမွခုနစ္ရာခုိင္ႏႈန္း အထိေလွ်ာ့ခ်ႏို္င္ေအာင္ၾကိဳးစားပါ။

(၄)     လႈပ္ရွားမႈမ်ားသည့္လူ႔ဘ၀တြင္ေနထိုင္ပါ။ အထုိင္မ်ားျခင္း ၊ လႈပ္ရွားမႈနည္းျခငး္ကိုေရွာင္ပါ။မေ၀းေသာခရီးကို လမ္းေလွ်ာက္သြားပါ။မျမင့္လြန္းသည့္ အထပ္မ်ားကိုေျချဖင့္သာအတက္/အဆင္းလုပ္ပါ။အိမ္ရွင္မမ်ား အိမ္အလုပ္ကုိ တက္ၾကြစြာလုပ္ကိုင္ျခင္း ၊ ျခံထဲတြင္ေပါင္းျမတ္သုတ္သင္ျခင္းျဖင့္လည္း လႈပ္ရွားမႈမ်ားလုပ္ကိုင္ႏိုင္ပါသည္။

(၅)     နားေနခ်ိန္တြင္ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။ တစ္ေန႔လွ်င္မိနစ္ ၃တစ္ပတ္လွ်င္ငါးရက္ စုစုေပါင္းမိနစ္ ၁၅၀ထက္မနည္း ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။

(၆)     အမွ်င္ဓာတ္မ်ားေသာ အစားအစာမ်ားမ်ားစားသံုးပါ ။ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ႏွင့္ သစ္သီး၀လံမ်ားကိုမ်ားမ်ားႏွင့္စံုေအာင္ စားသံုးပါ။

(၇)     ျပည့္၀ဆီမ်ားေလွ်ာ့၍စားသံုးပါ။တိရစၧာန္မွရေသာအဆီမ်ား ဥပမာ-ၾကက္အေရျပား ၊ ဘဲအေရျပား ၊ ကလီစာမ်ား ၊ ၀က္ဆီ ၊ အမဲဆီ စသည္တို႔ကိုေရွာင္ပါ။ ငါးမွရေသာ အဆီမ်ားစားသံုးႏိုင္ပါသည္။(ဥပမာ-ငါးၾကင္းဆီ ၊ ငါးပတ္ဆီ)

(၈)     စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားေလ်ာ့ႏိုင္ေလ်ာ့ေအာင္ ၾကိဳးစားေနထိုင္ပါ။ အိပ္ခ်ိန္ ၊ နားခ်ိန္လံုးေလာက္ေအာင္ယူပါ။ အာဟာရျပည့္၀ ေအာင္စားပါ။ အရာရာကိုအျပဳသေဘာျဖင့္အေကာင္းျမင္ႏိုင္ေအာင္ၾကိဳးစားပါ ။ အခ်ိန္ကိုစနစ္တက်အသံုးခ်ပါ။ျပႆနာမ်ား ကိုတစ္ေယာက္တည္းမေျဖရွင္းႏိုင္လွ်င္တတ္သိသူမ်ားထဲမွ အၾကံဥာဏ္ယူ၍ေျဖရွင္းပါ။

သတိျပဳလိုက္နာရမည့္ ေယဘုယအခ်က္မ်ား

(၁)     ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါသည္မ်ားအတြက္ သက္သက္သီးသန္႔အစားအစာဟူ၍မရွိပါ။

(၂)     မိသားစုအတြက္ျပင္ဆင္ခ်က္ျပဳတ္ထားေသာအစားအစာမ်ားကို အခ်ိဳဓာတ္ပါေသာအစားအစာမ်ားမွလြဲ၍ မိသားစု ႏွင့္အတူစားသံုးၾကရန္

(၃)     ဒိုင္းယက္(Diet)ေကာ္ဖီ ၊ လက္ဖက္ရည္ ၊ ေကြကာအုပ္စသည့္အစားအစာမ်ားမွာ အ၀လြန္ကဲသည္မ်ားဆက္၍ မ၀ေစရန္စြမး္အင္ကယ္လိုရီဓာတ္မမ်ားေအာင္ စီမံထားၾကျခင္းသာျဖစ္ၿပီး ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါရွင္မ်ား အတြက္အထူး သင့္ေတာ္စြာ စားသံုးႏိုင္သည္ဟုလြဲမွားစြာယူဆ၍မစားသံုးမိၾကေစရန္

(၄)     အစားအစာကိုကုထံုးတစ္ခုအေနျဖင့္ အေလးထားယူဆၿပီးေဆးကိုအခ်ိန္မွန္စားသံုးသကဲ့သို႔အစားအစာမ်ားကိုလည္း အခ်ိန္မွန္မွီ၀ဲသံုးေဆာင္ၾကရန္

(၅)     ေသြးခ်ိဳဓာတ္ထိန္းသိမ္းမႈေကာင္းမြန္လာေစရန္ေသြးခ်ိဳထိန္းေသာက္ေဆးႏွင့္ျဖစ္ေစ ၊ အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္းႏွင့္ျဖစ္ ေစ အစားအစာကိုအခ်ိန္ကိုက္စားသံုးရန္

(၆)     အဓိကစားသံုးေသာ နံနက္စာ ၊ ေန႔လယ္စာ ၊ ညေနစာမ်ားတြင္ကစီဓာတ္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာအစားအစာမ်ား  မျဖစ္မေနပါ၀င္ထည့္သြင္းစားသံုးၾကရန္

(၇)     ေန႔စဥ္စားသံုးေသာအစားအစာမ်ား၏ပမာဏကို အျဖစ္ႏိုင္ဆံုးတူေအာင္စားသံုးၾကရန္

(၈)     ေန႔စဥ္အစားအစာစားသံုးခ်ိန္မ်ားကိုအနီးကပ္ဆံုးတူေအာင္ေန႔စဥ္စားသံုးၾကရန္ ၊ ေန႔စဥ္စားသံုးေနၾကအခ်ိန္မ်ားတြင္ အခ်ိန္မွန္စားသံုးေနၾကရန္

(၉)     ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါသည္ တစ္သက္တာလံုးရွိေနမည့္ေရာဂါျဖစ္သျဖင့္ မိမိ၏စားသံုးမႈဓေလ့စရိုက္မ်ားမွာတစ္သက္ လံုးလိုက္နာက်င့္သံုးမည့္အေလ့အက်င့္မ်ားျဖစ္ရန္လိုအပ္ပါသည္။သို႔ျဖစ္ပါ၍အစားအစာမ်ားကိုတစ္ပြဲထိုးေရွာင္ျခင္း ၊ စားသံုး ျခင္းမ်ားမျပဳလုပ္ၾကဘဲ စားသံုးမႈဓေလ့စရိုက္မ်ားကိုမိမိႏွင့္သဘာ၀လိုက္ဖက္ေသာဓေလ့စရုိက္မ်ားျဖစ္ေစရန္အထူးပင္ အေရး ၾကီးလိုအပ္ပါသည္။

ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါရွင္မ်ားအေနျဖင့္ စားသံုးသင့္သည့္ အစာအာဟာရမ်ား ကိုရဲတင္းစြာ စားသံုးႏိုင္သကဲ႕သို႕ မသင့္ေလ်ာ္ေသာ အစာအာဟာရမ်ားကိုလည္း လံုး၀မစားသံုးႀကရန္ အထူးပင္လိုအပ္လွပါသည္။ မစားသံုးသင့္သည္မ်ား စား

သံုးပါက ေသြးတြင္းသႀကားဓာတ္မ်ားလြန္ကဲမ်ားျပားေနမည္ ျဖစ္သကဲ႕သို႕ စားသံုးပါက ေသြးတြင္းသႀကားဓာတ္မ်ားလြန္ကဲ

မ်ားျပားေနမည္ ျဖစ္သကဲ႕သို႕ စားႏုိင္သည္ဆုိေသာ အစာမ်ားကို အလံုအေလာက္မစားသံုးခဲ့လွ်င္လည္း ေသြးတြင္းအခ်ဳိဓာတ္ မ်ား  က်ဆင္းလြန္းကာ သတိလစ္ေမ႕ေျမာျခင္းမွ မသင့္ေလ်ာ္ေသာ အစာမ်ားကိုေရာ စားသံုးႏုိင္ေသာ

အစာမ်ားကို သိရွိထားရန္ အထူးလိုအပ္ပါသည္။